Odcinek 12

Zapraszam Cię do wysłuchania 12 odcinka podcastu Baj Example o edukacji domowej, rodzicielstwie, rozwoju i o tym co z nas wyrośnie.

Linki:

Jeśli chcesz otrzymywać cotygodniowe informacje o ciekawych wydarzeniach, spotkaniach, książkach, kursach podcastach i innych inicjatywach, które mogą być dla nas rodziców wsparciem w edukacji, rodzicielstwie i rozwoju, zapraszamy do naszego newslettera: https://wydawnictwoelement.pl/newsletter/

książka Uchwycić Żywioł: https://wydawnictwoelement.pl/product/ken-robinson-uchwycic-zywiol-o-tym-jak-znalezienie-pasji-zmienia-wszystko/

Książka (ebook) Jeśli chcesz pisać: https://wydawnictwoelement.pl/product/jesli-chcesz-pisac-ebook/

Wystąpienie TED “Czy szkoły zabijają kreatywność?” https://www.youtube.com/watch?v=iG9CE55wbtY&t=3s

Odcinek “2. Jedna rzecz, która pomoże Tobie i Twojemu dziecku odkryć talenty i pasje” https://wydawnictwoelement.pl/bajexample2/

W tym odcinku usłyszysz:

Kim był Ken Robinson?
Czy każdy z nas jest kreatywny?
Dlaczego tracimy pokłady kreatywności?
Jaka jest definicja kreatywności?
Czego możemy nauczyć się od pisarzy o pracy wyobraźni?
Jak wygląda inspiracja?
Jakie są rodzaje bezczynności?
Dlaczego bezczynność i lenistwo są ważne dla naszej kreatywności?
Co to jest środek wyrazu?
Jak odkrywać swój środek wyrazu?
Dlaczego popełnianie błędów jest ważne w rozwoju kreatywności?

Posłuchaj

Dziś chcę powiedzieć Ci o trzech rzeczach, które pomogą Ci uruchomić swoją kreatywność i ją rozwijać. Jedna z tych rzeczy nadaje się do zastosowania od razu i możemy nauczyć się jej od pisarzy. Nazywam się Aleksander Baj i to jest 12 odcinek podcastu Baj Example o edukacji domowej, rodzicielstwie, rozwoju i o tym co z nas wyrośnie.

Jeśli nas słuchasz to wiesz, że ważną dla nas postacią jest Ken Robinson. Nasze wydawnictwo powstało, żeby wydawać jego książki w Polsce. Ken Robinson był edukatorem, był nauczycielem, wykładowcą, pedagogiem.

Całe życie poświęcił edukacji. W 1999 roku opublikował raport. Pisał, że szkoły na całym świecie nie uczą dzieci kompetencji takich, jakie będą im potrzebne w XXI wieku i wśród tych kluczowych kompetencji XXI wieku wymieniał kreatywność.

Jego najsłynniejszy wykład na konferencji TED nosi tytuł Czy szkoły zabijają kreatywność? Zdaniem Robinsona kreatywność jest jedną z najważniejszych umiejętności, jakie współczesna młodzież powinna posiąść i które są kluczowe dla każdego z nas. I jest to jedna z tych umiejętności, które są w szkole bardzo niedoceniane. Dlatego tak bardzo naciskał, żebyśmy stwarzali młodym ludziom warunki do tego, żeby ich kreatywność mogła się rozwijać i żebyśmy stwarzali warunki do rozwijania się kreatywności nie tylko w szkołach, ale też w naszych organizacjach i wszędzie tam, gdzie pracujemy i działamy.

Dużo o kreatywności Ken Robinson pisał w swojej książce Uchwycić drzwią. O tym, jak znalezienie pasji zmienia wszystko. To jest ta książka, od której nasze wydawnictwo wzięło swoją nazwę, dlatego, że jej oryginalny tytuł brzmi The Element.

Książka dotyczy odkrywania naszych naturalnych talentów, ale kreatywność jest tematem, który jest w tej książce bardzo mocno obecny. I być może jesteś jedną z tych osób, które zastanawiają się, czy w ogóle są kreatywni. Być może zastanawiasz się, czy w ogóle mam w sobie jakieś kreatywne pokłady.

Robinson mówi, że to jest pierwszy i największy mit wokół kreatywności. Taki, że wiele osób uważa, że tylko niektórzy ludzie są kreatywni. Robinson mocno podkreśla, że to nieprawda, że każdy z nas ma w sobie kreatywne pokłady.

Jako przykład podaje przede wszystkim dzieci. Pokazuje, że wszystkie dzieci mają w sobie ogromne pokłady wyobraźni i kreatywności. I jest to umiejętność, którą z czasem tracimy. Zdaniem Robinsona jednym z najważniejszych powodów jest edukacja. On w swoich książkach i wykładach przytacza też pewne badania, które były wokół tego prowadzone. Myślę, że nie musimy się tym tutaj zajmować.

Robinson stawia sprawę jasno. Każdy z nas ma w sobie pokłady kreatywności, które często są uśpione i które możemy obudzić. Drugim mitem, o którym Ken Robinson mówi, jest to, że kreatywność dotyczy tylko niektórych dziedzin.

Na przykład sztuki, projektowania czy reklamy. Natomiast prawda jest taka, że kreatywność ma miejsce we wszystkich dziedzinach ludzkich aktywności. I trzecim mitem, z którym Ken Robinson stara się rozprawić, jest to, że albo jest się kreatywnym, albo się nie jest. Wielu z nas traktuje kreatywność jako cechę taką jak kolor oczu na przykład. Tymczasem stanie się bardziej kreatywnym jest zupełnie możliwe. Kreatywność jest umiejętnością i rozwijanie jej jest zupełnie możliwe.

I Robinson pisze o tym, jak to robić. Między innymi w książce Uchwycić żywioł. Nie chce się też tutaj za długo zatrzymywać nad definicją kreatywności.

Nie ma jednej ogólnie przyjętej definicji kreatywności, więc przyjmiemy tutaj, że jest to po prostu zdolność do generowania nowych wartościowych pomysłów. Robinson mówi też, że możemy o kreatywności myśleć jako o wyobraźni stosowanej. Może być ktoś, kto leży przez cały dzień na kanapie i coś sobie wyobraża i ma jakieś nowe pomysły, ale jeżeli ten ktoś niczego nie wyraża, to nie powiemy o nim, że jest kreatywny.

Żeby być kreatywnym trzeba rzeczywiście coś zrobić. Natomiast praca wyobraźni jest jedną z kluczowych rzeczy związanych z kreatywnością. Chcę na początek powiedzieć o tym, czego o pracy wyobraźni możemy nauczyć się od pisarzy. Tak jak zapowiedziałem na początku. Świetnie o pracy wyobraźni pisze Brenda Ueland w książce Jeśli chcesz pisać. To jest zupełnie pierwsza książka, którą wydaliśmy w wydawnictwie Element.

To jest książka, którą dostałem w oryginale, w prezencie jeszcze w liceum od swojej nauczycielki angielskiego. I na samym początku studiów postanowiłem ją przetłumaczyć. I kiedy założyliśmy wydawnictwo, to pierwszą książką, którą wydaliśmy była właśnie Jeśli chcesz pisać Brenda Ueland była felietonistką, dziennikarką.

Przez całe życie pracowała i utrzymywała się z pisania. I przez kilka lat prowadziła także klasę pisarską. Tak nazywała grupę osób, z którymi prowadziła regularne zajęcia z pisania. Brenda Ueland pisze w książce, że najwięcej o pisaniu nauczyła się właśnie od swojej grupy, od swojej klasy. W tej klasie byli ludzie wszelkiego rodzaju. Byli bogaci i biedni, byli wykształceni i niewykształceni.

Były osoby, które nie ukończyły szkoły średniej. Byli pewni siebie i tak nieśmiali, że z trudem można było z nich wykrzesać choćby jedno zdanie. I Brenda Ueland zaczyna swoją książkę od takiego stwierdzenia. Oto czego się nauczyłam. Każdy jest utalentowany, oryginalny i ma coś ważnego do powiedzenia. I od razu powiem, że książka Jeśli chcesz pisać jest skierowana nie tylko do aspirujących pisarzy.

Brenda Ueland od razu zaznacza, że ilekroć w tej książce używa słowa pisanie, to ma na myśli każdą rzecz, którą chcesz zrobić. To może być malowanie, to może być muzyka, to może być prowadzenie swojej firmy. W początkowych rozdziałach swojej książki Brenda Ueland poświęca dużo uwagi właśnie wyobraźni i temu jak pobudzić ją do pracy.

I pisze, że często kiedy słyszymy słowo inspiracja to mamy na myśli coś, co przychodzi jak uderzenie pioruna. Jakość mrugnięcia okiem z rozwichrzonymi włosami i w gorączkowym podnieceniu poeta lub artysta zaczyna pisać czy malować jak szalony. Przynajmniej ja zwykłam myśleć ze smutkiem, że tak musi wyglądać inspiracja i nigdy nie doświadczyłam niczego, co mogłoby to choć trochę przypominać.

W tych pierwszych rozdziałach książki Brenda Ueland pisze, że inspiracja przychodzi bardzo cicho i powoli. Że wyobraźnia pracuje po cichu i powoli. Wyobraźnia wymaga długiego nastrojenia. Ueland pisze, że jeżeli chcemy uruchomić naszą kreatywność to powinniśmy być bezczynni i samotni. Przynajmniej przez jakiś czas. Jeżeli chcesz pisać to weź kartkę papieru i ołówek i zamknij się samemu w pokoju na godzinę czy dwie. Bez żadnej presji.

Ueland pisze, że może być tak, że pierwszego dnia niewiele do ciebie przyjdzie albo, że zupełnie nic. Że nie przyjdzie żaden duży pomysł. Jeżeli nie przychodzą żadne duże myśli zapisz te małe. Jeżeli nie przyjdzie zupełnie nic to też jest w porządku. O ile wiesz, że jutro usiądziesz znowu.

Ona mówi, że właśnie takie ciche rozmyślanie jest dopuszczaniem pomysłów. I do tego, żeby twoja wyobraźnia się uruchomiła nie musisz siedzieć nad kartką papieru. Możesz robić dowolną inną rzecz.

Możesz prasować. Możesz zmywać naczynia. Możesz pójść na długi spacer.

Brenda Ueland pisze, że jej przez wiele lat pomagał właśnie długi 8 czy 10 kilometrowy spacer. Ale musisz chodzić regularnie i samemu. I pisze o dwóch rodzajach bezczynności. Jest taka bezczynność podczas której się zamartwiasz. Albo myślisz o tym co masz do zrobienia. Albo przeglądasz media społecznościowe.

Ta bezczynność nie jest twórcza. Ale taka bezczynność podczas której oddajesz się jak ona to mówi, wesołemu lenistwu.

Podczas której pozwalasz twoim myślom błądzić. Właśnie podczas takiej bezczynności twoja wyobraźnia zaczyna ładować się pomysłami. I kiedy dasz sobie czas na taką twórczą bezczynność, na twórcze lenistwo, to pomysły zaczną przychodzić. Zaczną przychodzić powoli.

Być może nie od razu, być może nie pierwszego dnia. Ale pomysły zaczną przychodzić na pewno, bo twoja wyobraźnia na pewno zacznie pracować. W ogóle osią książki uchwycić żywioł są rozmowy z ludźmi, którzy odkryli swoje talenty i pasje.

Którzy stali się wiodący w swoich dziedzinach. Którzy osiągnęli doskonałość w tym co robią. Robinson rozmawiał m.in. z Aaronem Sorkinem.

To jest pisarz, autor sztuk teatralnych i scenariuszy do filmów. Napisał m.in. scenariusz do sztuki i filmu i jest też laureatem Oscara za najlepszy scenariusz adaptowany. I w tej książce Aaron Sorkin opowiadał Robinsonowi o tym w jaki sposób został pisarzem i co pomaga mu się nastroić.

To w jaki sposób Aaron Sorkin został pisarzem też jest bardzo ciekawe. On opowiada, że był wtedy zaraz po szkole i został w Nowym Jorku w mieszkaniu. Wtedy wynajmował podłogę w pokoju do spania. I został sam na weekend.

On mówi, że to jest jeden z takich wieczorów, że wydaje ci się, że wszyscy inni zostali zaproszeni na imprezę, tylko nie ty. Został sam w pokoju z maszyną do pisania. I mówi, że zaczął się bawić. Wziął kartkę i zaczął się bawić. I opowiada, zacząłem pisać o 21. Skończyłem w południe kolejnego dnia i zakochałem się w tym. I tak rozpoczęła się kariera Arona Sorkina jako pisarza.

I on opowiada, że kiedy idzie mu dobrze, to wstaje od biurka. Chodzi po całym domu. Że dla niego pisanie jest fizyczną aktywnością. Wcale nie polega na siedzeniu tylko przy stole.

Że kiedy pomysły do niego przychodzą, to musi co jakiś czas upewnić się, że na pewno zapisał to, co sobie pomyślał. Ale kiedy nie idzie mu dobrze, to zaczyna desperacko szukać swojej inspiracji. Mówi, że zaczyna desperacko szukać swojego uskrzydlenia.

I jednym, jedną z rzeczy, która mu pomaga jest to, że wsiada do samochodu i zaczyna całymi godzinami jeździć. Że szuka miejsca takiego, żeby nie trzeba było za bardzo myśleć o prowadzeniu samochodu. Najlepiej, żeby była to autostrada.

Żeby nie było tam skrzyżowania, ani świateł. I nastraja się w taki sposób. I to bardzo przypomina to, co o uruchamianiu swojej wyobraźni pisze Brenda Ewelland. Że potrzebujesz stanu, w którym dajesz sobie czas. Nie musisz myśleć o innych rzeczach i twoja wyobraźnia może swobodnie błądzić. To, co Brenda Ewelland dla siebie znajdowała w spacerze, Aaron Sorkin znajduje w długiej jeździe samochodem.

Więc jeżeli chcesz uruchomić swoją kreatywność, pobudzić swoją wyobraźnię do pracy. To najlepsze, co możesz zrobić, to znaleźć czas i przestrzeń na bezczynność, na wesołe lenistwo. Możesz usiąść z kartką papieru i notować myśli, które przychodzą ci do głowy.

Możesz pójść na spacer, możesz pracować w ogródku, możesz jeździć samochodem. Ważne, żeby to był czas, w którym nie musisz myśleć o innych rzeczach. I pomysły zaczną przychodzić, bo muszą zacząć przychodzić.

A im więcej czasu sobie dasz, tym więcej pomysłów przyjdzie i tym będą lepsze. I to jest pierwsza myśl dotycząca uruchomienia swojej wyobraźni i rozwijania kreatywności, która pochodzi przede wszystkim z pracy Brenda Ewelland. Natomiast w książce Uchwycić żywioł Ken Robinson pisze jeszcze jedną ważną rzecz, którą chce się z tobą podzielić.

Robinson pisze o rozwijaniu kreatywności i mówi, że jest wiele metod i technik i kursów, które pomagają rozwijać kreatywność, rozumianą jako właśnie generowanie nowych wartościowych pomysłów. Natomiast pisze też takie zdanie, że prawdziwa kreatywność pochodzi ze znalezienia swojego środka wyrazu, z bycia w swoim żywiole. Twój najlepszy kreatywny potencjał leży w tym, w czym jesteś naturalnie dobry, do czego masz naturalną skłonność.

Twoje najlepsze pokłady kreatywności leżą tam, gdzie twoje naturalne talenty spotykają się z pasją. A żeby znaleźć to miejsce, żeby znaleźć ten punkt, w którym twoje talenty spotykają się z pasją, żeby znaleźć swój żywioł musimy poszukać naszego środka wyrazu. Robinson pisze, ludzie, którzy pracują twórczo kochają swojego środka wyrazu, którymi pracują.

Ken Robinson pisze tak, muzycy kochają dźwięki, które tworzą, pisarzy kochają słowa, tancerze kochają ruch, matematycy liczby, przedsiębiorcy kochają robić interesy, wielcy nauczyciele kochają uczyć. To dlatego ludzie, którzy głęboko kochają to, co robią, nie uważają tego za pracę w potocznym znaczeniu tego słowa. To znalezienie twojego środka wyrazu, tego środka wyrażania swoich pomysłów, z którym pracuje ci się najlepiej, którego najbardziej lubisz używać.

I to dlatego Brenda Ueland pisze, że ilekroć używa słowa pisanie, ma na myśli też każdy inny obszar twórczej aktywności. W każdym takim obszarze potrzebna jest praca wyobraźni, a ważne jest to, żebyś ty znalazł taki sposób wyrażania swoich pomysłów, jaki tobie pasuje najbardziej. To mogą być słowa, to może być obraz, to mogą być wszystkie, to może być sport, to może być ruch, to mogą być wszystkie obszary ludzkich aktywności.

Robinson pisze dalej, że zrozumienie znaczenia środka wyrazu jest ważne też z tego powodu, że rozwijanie swojej kreatywności wymaga też doskonalenia posługiwania się środkiem wyrazu. Jeżeli chcesz rozwijać swoją kreatywność, to z czasem będziesz potrzebować rozwijać umiejętność posługiwania się swoim środkiem wyrazu, umiejętność posługiwania się słowami, zdaniami, równaniami matematycznymi czy czymkolwiek się zajmujesz. Więc jeżeli chcesz rozwijać swoją kreatywność, znajdź sposób na to, żeby pobudzić wyobraźnię do pracy i wyrażać swoje pomysły za pomocą swojego środka wyrazu.

Jeżeli chcesz pisać, wyrażać swoje pomysły na papierze, ale to może też być robienie zdjęć albo budowanie swojej firmy. Każda rzecz, którą lubisz robić. A jeżeli nie wiesz jeszcze jaki jest twój środek wyrazu, jakim środkiem wyrazu ty lubisz się posługiwać, to o tym jak to odkrywać jest właśnie książka Uchwycić żywioł, a kilka podpowiedzi znajdziesz także w drugim odcinku naszego podcastu.

I trzecia myśl dotycząca rozwijania kreatywności także pochodzi od Ken Robinsona. W swojej słynnej prelekcji Uchwycić kreatywność i w książce Uchwycić żywioł Ken Robinson mówi takie zdanie Jeżeli nie jesteś gotowy, żeby popełnić błąd to nigdy nie zrobisz nic oryginalnego. To jest temat, który dla Kena Robinsona jest ogromnie ważny.

Mówi, że dziś skonstruowaliśmy systemy edukacji w taki sposób, że błąd to jest najgorsze co dziecko może zrobić. Zbudowaliśmy system, w którym stygmatyzujemy błędy bo kreatywność wymaga otwartości na popełnianie błędów. Brenda Ueland pisze, że jej najbardziej żal jest tych ludzi, którzy mają w sobie ogromne pokłady wyobraźni i pomysłów, ale boją się napisać choćby zdania, bo zostali zduszeni przez krytykę, ocenianie i odrzucenie.

A jeżeli chcemy zrobić coś kreatywnego, coś nowego i wartościowego to musimy być gotowi na to, że popełnimy błąd, bo błędy na pewno przyjdą. To jedno zdanie jest dla mnie bardzo ważne osobiście, dlatego, że zanim założyłem wydawnictwo, miałem wtedy 21 lat i bardzo się wahałem. Założenie wydawnictwa potencjalnie mogło pochłonąć wszystkie moje oszczędności, które mogły zupełnie przepaść.

Zupełnie na tym się nie znałem. Nie wiedziałem jak prowadzi się firmę wydawniczą i bardzo długo nie mogłem zdecydować się na ten ostateczny krok, żeby uruchomić firmę i zacząć wydawać książki. To było mi otuchy.

Jeżeli nie jesteś gotowy, żeby popełnić błąd to nigdy nie zrobisz nic oryginalnego. Pomyślałem sobie, że najwyżej się pomylę, że najwyżej to będzie błąd, ale będę krok do przodu i oczywiście popełniłem po drodze mnóstwo błędów. Jest taki znany cytat, zdanie autorstwa Thomasa Edisona.

Był kiedyś zapytany o to, dlaczego pomimo kilku tysięcy niepowodzeń on nadal kontynuuje eksperymenty nad jakimś wynalazkiem. I osobie, która zadała mi to pytanie odpowiedział tak Młody człowieku, nie masz pojęcia jak funkcjonuje ten świat. Znaleźliśmy pięć tysięcy metod, które się nie sprawdzają. Jesteśmy po prostu o pięć tysięcy kroków bliżej rozwiązania. Ken Robinson pisał, że kreatywność jest dzisiaj dla większości z nas jedną z kluczowych umiejętności i kreatywność wymaga stworzenia odpowiednich warunków. Nie można popchnąć nikogo do bycia kreatywnym.

Z rozwijaniem kreatywności jest jak z uprawianiem roślin. Musisz stworzyć do tego warunki, a roślina rośnie sama. I stwarzanie warunków do rozwijania się kreatywności zaczyna się od tego, że dopuszczamy popełnianie błędów. Pozwalamy na to sobie i innym. I to są trzy rzeczy, które z pewnością mogą pomóc Ci uruchomić i rozwijać swoją kreatywność. Daj sobie czas na samotność i bezczynność. Pozwól pracować swojej wyobraźni. Pozwól Twoim myślom błądzić. Dawaj sobie na to czas i przestrzeń regularnie.

Po drugie, znajdź swój środek wyrazu. I po trzecie, pozwól sobie na popełnianie błędów. Linki do książek, o których mówiłem, do uchwycić żywioł Kena Robinsona i do Jeśli chcesz pisać Brandy Ueland znajdziesz w opisie tego odcinka.

Znajdziesz tam także link do drugiego odcinku naszego podcastu, w którym mówimy o tym, co może pomóc Ci znaleźć Twój żywioł. A jeśli chcesz otrzymywać regularne informacje o książkach, kursach, treściach, wydarzeniach dla rodziców dotyczących edukacji domowej, rodzicielstwa i rozwoju, to zapraszamy do naszego newslettera. Link do zapisu także znajdziesz w opisie odcinka.

Bardzo dziękuję za wysłuchanie. Bardzo dziękuję, że zostałeś do końca i do usłyszenia.