Studia mnie przytłaczały i zacząłem bardzo mocno zastanawiać się nad tym, co innego mógłbym robić. Co innego może mi dać spełnienie, satysfakcję, jakąś radość z tego, co robię. I szukałem na różne sposoby. Moja nauczycielka angielskiego z liceum podesłała mi w tym okresie wystąpienie Kena Robinsona na konferencji TED zatytułowane: Czy szkoły zabijają kreatywność?

Być może widziałeś to wystąpienie. Ono jest bardzo popularne, jest do dzisiaj najpopularniejszym wystąpieniem w historii konferencji. TED ma tam ponad 80 milionów odsłon na samej stronie TED. I to jest 18 minut doskonałego poczucia humoru, ale też ogromna dawka wiedzy i inspiracji. Ken Robinson miał wielki dar ujmowania rzeczy w prosty sposób, trafiania prosto do sedna.

Jak na studenta było to zajęcie dość dobrze płatne, ale nieszczególnie ekscytujące. Dlatego pomyślałem, że w ramach rozrywki będę tłumaczył książkę Kena Robinsona. I kiedy to tłumaczenie było gotowe, zacząłem myśleć, że być może poszukam wydawcy w Polsce dla jego książek. Wiedziałem już, że on napisał też inne książki i uważałem, że ten autor powinien w Polsce się pojawić.

Ale nie udało mi się znaleźć wydawcy. W międzyczasie zmieniłem zajęcie. I teraz byłem kurierem w kasynie. Kasyno zatrudniało nowych pracowników dlatego, że postanowili zmienić godziny otwarcia i kasyno zaczęło być otwarte od wczesnych godzin popołudniowych. I wtedy w kasynie byli krupierzy, ale nie było klientów.

Natomiast w tym wystąpieniu: Czy szkoły zabijają kreatywność? Robinson mówi takie zdanie, że jeżeli nie jesteś gotowy, żeby popełnić błąd, to nigdy nie zrobisz nic oryginalnego. Pomyślałem sobie, że najwyżej się pomylę, że najwyżej popełnię błąd. I rzeczywiście założyłem Wydawnictwo. Nie od razu udało mi się dostać prawa do książki Kena Robinsona, więc wydałem wcześniej inną książkę, która też była dla mnie bardzo ważna.

To jest opowieść o farmerze, który dowiedział się, że mnóstwo ludzi zjeżdża teraz na jego kontynent szukać diamentów. I on też zapragnął szukać diamentów i postanowił sprzedać swoje gospodarstwo i wyruszyć w podróż. Tak zrobił. Podróżował przez wiele lat, zjechał cały kontynent i nie udało mu się znaleźć diamentów.

I umarł, ale przed śmiercią poprosił swojego przyjaciela, kupca o to, żeby pochował go na jego polu, na polu, które sprzedał na jego rodzinnej ziemi. Kupiec, chcąc spełnić ostatnią wolę swojego przyjaciela, pojechał do tego gospodarstwa. Zapukał do drzwi. Otworzył mu nowy właściciel. Zaprosił go do środka, poczęstował go herbatą i rozmawiali.

W pewnym momencie kupiec pyta się: Co to są za dziwne kamienie, które ty masz tam na komodzie? A ten nowy farmer mówi: Znajduję je tutaj. Leżą po całym polu. Kupiec podszedł, wziął do ręki i powiedział: To jest diament wielkiej wartości. Z tej opowieści morał płynie taki, że diamenty, że nasze talenty często leżą pod naszymi stopami, ale w swojej surowej postaci zupełnie nie przypominają kamieni szlachetnych.

One często wymagają obróbki skrawaniem i piłowaniem, zanim zorientujemy się, że są naprawdę cenne. I jeżeli jest tak, że twoje talenty być może leżą gdzieś wokół, gdzieś pod twoimi stopami, ale jeszcze nie potrafisz ich rozpoznać. To, co możesz zrobić? Tym, co może być bardzo pomocne są własne rytuały.

Powiedziałem wcześniej, że zanim wydałem książkę Kena Robinsona, wydałem inną książkę. Tą książką było “Jeśli chcesz pisać”. Amerykańskiej autorki Brendy Ueland. Książka z lat trzydziestych, która także mnie wiele powiedziała o odkrywaniu naturalnych talentów, pasji i kreatywności. Brenda Ueland, ona w tej książce mówi o tym, że ilekroć mówi o pisaniu, to równie dobrze może to dotyczyć czegokolwiek, co chcesz robić.

Ueland pisze tam takie zdanie, że inspiracja przychodzi po cichu i powoli, że musisz dać sobie na to czas i przestrzeń. Żeby dać sobie na to czas i przestrzeń bardzo pomocne jest stworzenie rytuału. André Stern, inny autor, którego wydajemy, który jest znany z tego, że nigdy nie chodził do szkoły. Jest gitarzystą, muzykiem, lutnikiem, dziennikarzem, autorem książek i mówcą dzisiaj przede wszystkim. Był jednym z bohaterów filmu “Alfabet”. Napisał także książkę o “Rytmach i rytuałach”.

I to jest coś, co my obserwujemy. Nasze dzieci wiedzą, że wydajemy książki i nasza najstarsza córka jeszcze zanim potrafiła dobrze pisać, to już tworzyła swoje książki, sklejała kartki papieru, potem przychodziła do nas, żeby zrobić oprawę. Pisała odręcznie, pisała książki na komputerze, bo zorientowała się, że te książki, to my na komputerze opracowujemy.

Dziś robi to także dwójka jej młodszego rodzeństwa. Każde z nich miało taki etap, że chciało robić swoje książki, bo widzieli, że my to robimy.

Od tego zdania wziął się tytuł tego naszego podcastu. Baj Example, bo dzieci uczą się na naszym przykładzie. Jeżeli chcesz pomóc dzieciom odkrywać ich talenty i mocne strony i je rozwijać, to musisz zadbać o własne. Dbając o własne robisz dzieciom przysługę, robisz dla nich coś dobrego.

Dlatego jesteśmy przekonani, że warto wygospodarować ten czas dla siebie, stworzyć swój rytuał i pracować nad tym, czego chcesz, cokolwiek to jest. Może być też tak, że zupełnie jeszcze nie wiesz, czym chcesz się zajmować, że może i znajdziesz czas, żeby wygospodarować go na swój rytuał, ale nie wiesz, czym masz się w tym czasie zajmować.

Jedna rzecz, która może

pomóc Ci odkryć talent

Ciągle słyszał, że nie ma aparycji, żeby być aktorem. Miał wykrzywioną twarz, bo podczas porodu uszkodzono nerw w jego głowie i to powodowało też, że miał wadę wymowy. Mówił, że z różnych agencji aktorskich w Nowym Jorku wyrzucano go ponad 1500 razy. Anthony Robbins mówił, że przecież nie ma tylu agencji w Nowym Jorku, a on mówił tak, ale byłem w każdej po 5, 6 razy.

I wreszcie po dłuższym czasie trafił na ludzi, którzy powiedzieli, że oni chcą zainwestować w ten film. Zaoferowali mu sto tysięcy dolarów za scenariusz do filmu Rocky. Stallone powiedział, że świetnie. Jest tylko jeszcze jeden taki warunek, że ja gram w tym filmie główną rolę. Ci ludzie się zaśmiali i powiedzieli nie, że ty jesteś pisarzem, autorem scenariusza, ale jak my mamy zainwestować w ten film, to my potrzebujemy gwiazdy z nazwiskiem, a nie nowego aktora bez nazwiska i jeszcze z wadą wymowy i z krzywą twarzą. Ale Stallone powiedział, że nie, to jest warunek konieczny. To znaczy on sprzeda ten scenariusz tylko jeżeli on zagra Rocky’ego. Oni się nie zgodzili.

Oferowali mu ponad sto tysięcy dolarów, a on nie sprzedał scenariusza, bo wiedział, że on chce grać w tym filmie. I dalej nie miał pieniędzy. Po kilku tygodniach zadzwonili. Zaoferowali mi 250 250 tysięcy dolarów za to, żeby nie grał we własnym filmie. I on znowu im odmówił. A potem zaproponowali mu ponad 300 tysięcy dolarów, żeby zrezygnował z roli w swoim filmie i jeszcze raz odmówił. I ostatecznie. Ci ludzie zgodzili się. Zapłacić mu 35 tysięcy dolarów i dać mu rolę w filmie. Powiedzieli, że zapłacą mu znacznie mniej, żeby on na siebie też wziął ryzyko za to przedsięwzięcie. No i Anthony Robbins mówi no i ok, wiemy, jak to się skończyło. Sylvester Stallone, kiedy odbierał Oscara za film Rocky, to przeczytał wszystkie te rzeczy, które mu powiedziano o nim i o filmie, kiedy go odrzucano.

No, ale Anthony Robbins mówi: No dobrze, ale byłeś wtedy kompletnie spłukany. 35 tysięcy dolarów w tamtych czasach, to była duża suma pieniędzy. To, co zrobiłeś, jak dostałeś te pieniądze? Stallone mówi, że pierwsze ,co zrobił, to poszedł pod sklep monopolowy i stał tam trzy dni. Dopiero na trzeci dzień pojawił się facet z jego psem, ale teraz to on nie chciał go sprzedać. A on mówi : Zapłaciłeś mi 25 dolarów za psa, ja ci dam za niego 100 dolarów. Ale ten człowiek mówi: Nie ma mowy, to jest teraz mój pies. Stallone mówi: próbuję mu wytłumaczyć, że to jest jego, że on z tym psem był od zawsze i że to jest jego przyjaciel i że da mu 500 dolarów.

Nie, ten pies nie jest na sprzedaż. To 1000 dolarów. I ten człowiek dalej nie chciał się zgodzić. Stanęło na tym, że z tych 35 tysięcy dolarów, które Stallone dostał za film, odkupił swojego psa za 15 tysięcy dolarów i zaproponował temu człowiekowi rolę w filmie Rocky. I ten człowiek rzeczywiście jest pokazany, pojawia się w filmie.

Z mojego doświadczenia, to może być najbardziej pomocne w szukaniu swoich talentów i pasji. Regularne wyznaczanie i zastanawianie się nad tym, czego chcemy i wyznaczenie swojego kierunku to jest coś, czym nad tym, nad realizacją tych swoich celów możemy pracować dzięki rytmowi, rytuałom. I teraz przeczytam te siedem pytań.

One pochodzą z książki Briana Tracy i jeżeli chcesz nad tym popracować, to możesz pobrać te pytania. Link do pobrania jest w opisie odcinka. Pytanie pierwsze: wymień 5 najważniejszych wartości w Twoim życiu. Zanim określisz swoje cele, dobrze jest określić, co jest dla Ciebie naprawdę ważne. Kiedy wypiszesz te pięć wartości, uporządkuj je w kolejności od jednego do pięciu.

Po drugie, cel musi być mierzalny i to się wiąże z tą pierwszą cechą. Musisz być w stanie dokładnie powiedzieć, że cel został zrealizowany lub nie. Jeżeli twoim celem jest: chcę być szczęśliwy, to bardzo trudno jest to zmierzyć. Po trzecie: musi być atrakcyjny. To musi być coś, co Cię ekscytuje, co budzi twój entuzjazm, co sprawia, że chce Ci się pracować.

I po czwarte: musi być określony w czasie. Ktoś powiedział, że cel to jest marzenie z datą realizacji. Gdybym miał powiedzieć o jednej rzeczy, która może pomóc Ci odkryć talenty i pasję i która może pomóc w tym Twoim dzieciom, to byłoby to właśnie to: określenie swojego najważniejszego celu. To ćwiczenie ja przynajmniej traktuję  jako taki kompas jako wyznaczenie kierunku.

Bo może być tak, że prawdopodobnie będzie tak, że wyznaczyć cel i zaczniesz pracować, zaczniesz iść w tą stronę i w miarę tej drogi cel może się zmienić. Może się okazać, że trzeba ten kierunek kalibrować. Dlatego to jest ćwiczenie, które warto wykonywać regularnie, które warto wykonywać co jakiś czas. Jestem przekonany, że realizując kolejne swoje zamierzenia, kolejne swoje cele, określając, co jest naprawdę ważne dla Ciebie i nauczenie się realizowania tego, doda Ci wiary, doda Ci pewności i pozwoli znaleźć, oszlifować te diamenty, które z pewnością leżą wokół Ciebie pod stopami i odkryć ten największy, najważniejszy talent.

Powiedziałem też na początku, że powiem o tym, co może nam przeszkadzać w realizacji talentów. I wydaje mi się, że najbardziej mogą nam przeszkadzać dwie rzeczy.

Po pierwsze brak wiary w to, że jesteśmy uzdolnieni, że jesteśmy utalentowani, że w ogóle mamy jakieś mocne strony. I mnie w tym bardzo pomógł Ken Robinson i jego książka “Uchwycić Żywioł”. Myślę, że to była największa wartość, jaką zaczerpnąłem z tej książki. Było właśnie to, że Ken Robinson pomógł mi uwierzyć, że wszyscy mamy naturalne talenty i pasje.

Robinson mówi: Wszystkie dzieci mają wspaniałe talenty, ale my je tłamsimy. Często systemowo. A drugą rzeczą, która może nam przeszkadzać, to jest brak wytrwałości. Inny autor, Richard Johnson ma na konferencji TED wystąpienie zatytułowane 8 sekretów sukcesu i wśród tych ośmiuset ośmiu sekretów wymienia wytrwałość.

Brian Tracy uważa, że wytrwałość jest najważniejszą cechą, która decyduje o osiągnięciu sukcesu. Jeżeli wyznaczysz sobie konkretny cel i postanowisz, że nigdy się nie poddasz, to jest najlepsze, co możesz zrobić, żeby ten cel osiągnąć.

Ken Robinson w całej swojej pracy nawoływał do zmiany edukacji, do zmiany systemów edukacji na całym świecie. Mówił, że to jest dzisiaj szczególnie ważne z takiego powodu, że świat zmienia się szybciej niż kiedykolwiek wcześniej. Edukacja pod wieloma względami co do swojej, co do istoty swojej konstrukcji pozostaje niezmienna, a my zupełnie nie potrafimy przewidzieć przyszłości. Nie potrafimy przewidzieć, jak będzie wyglądał świat za 5 lat. A jednak edukujemy dzieci, które będą żyły w tym świecie przez kolejne dziesiątki lat. Szkoła stawia sobie za zadanie przygotować dzieci do tego świata i dlatego Robinson mówi, że szkoła zawodzi według kryteriów, które sama sobie stawia.

Najlepsze, co możemy zrobić, żeby przygotować dzieci do życia w świecie, którego nie potrafimy przewidzieć jest pomóc im odkryć ich naturalne talenty i naturalne, mocne strony, żeby każdy z nas, w tym, w tej niepewnej przyszłości, potrafił dawać z siebie wszystko, dawać z siebie to, co ma najlepszego. Jeżeli chcemy pomóc w tym naszym dzieciom, to najlepsze, co możemy dla nich zrobić, to zadbać o własne talenty, o rozwijanie naszych własnych mocnych stron, bo one uczą się na naszym przykładzie.

W opisie odcinka znajdziesz też książki, o których tutaj mówiłem. Bardzo dziękuję za wysłuchanie, za to, że zostałeś do końca. Jeżeli jeszcze tego nie zrobiłeś, to zachęcam do zasubskrybowania naszego podcastu w aplikacji podcastowej. Kolejny odcinek już za dwa tygodnie, a w nim porozmawiam z Dominiką o tym, w jaki sposób być nauczycielem dla swojego dziecka w edukacji domowej.

Jeszcze raz dziękuję i do usłyszenia.